Αυτός ο τύπος του διαβήτη παλιότερα ονομάζονταν ινσουλινοεξαρτώμενος. Ως σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 ορίζεται το μεταβολικό σύνδρομο το οποίο χαρακτηρίζεται από αυτοάνοση καταστροφή των β-κυττάρων του παγκρέατος με αποτέλεσμα την πλήρη έλλειψη ή την ελάχιστη έκκριση ινσουλίνης.

Κατά κανόνα σε άτομα νεαρής ηλικίας, ο ρυθμός της καταστροφής των β-κυττάρων είναι ταχύς, ενώ στους ενήλικες συνήθως είναι βραδύτερος. Ανεξάρτητα όμως από το ρυθμό καταστροφής των β-κυττάρων, όλοι οι ασθενείς με διαβήτη τύπου 1 θα χρειαστούν ινσουλίνη

Η αιτία αυτοάνοσης καταστροφής των β-κυττάρων σήμερα θεωρείται ότι είναι η αλληλεπίδραση περιβαλλοντικών και γενετικών παραγόντων.